Начальник УФСИН России по Республике Адыгея полковник внутренней службы Виталий Перхорович пообщался с корреспондентом республиканской газеты « Адыгэ макъ» («Голос адыга») Фатимой Кияровой. Переведенный на адыгейский язык текст интервью опубликован на страницах издания. https://adygvoice.ru/single?post_id=146959
Рэхьатныгъэр агъэпытэ - Укрепление правопорядка - основная задача
Гъэтхапэм и 12-р Урысыем иуголовнэ-гъэцэкIэкIо системэ икъулыкъушIэхэм я Маф.
Непэ Урысыем иуголовнэ-гъэцэкIэкIо къулыкъу зызэхащагъэр илъэси 145-рэ мэхъу. МэфэкIым ипэ-
гъокIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ мы къулыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм ипащэу, хэгъэгу кIоцI къулыкъум иполковникэу Виталий Перхорович.
— Сыд фэдэ гъэхъагъэхэр ыкIи щыкIагъэхэр иIэхэу къулыкъур 2024-рэ илъэсым къекIолIагъа?
— 2023-рэ илъэсым хэбзэ рэхьатныгъэр гъэпытэгъэным, хьапсым чIэсхэм псэукIэ амалэу яIэр нахьышIу шIыгъэным, ахэм яхэбзэ фитыныгъэхэр ыкIи яшIоигъоныгъэхэр къэухъумэгъэнхэм, бзэджэшIагъэхэр къэмыгъэхъугъэнхэм алъэныкъокIэ зэхэщэн-пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр гъэIорышIапIэм зэрихьагъэх. Ахэм яшIуагъэкIэ, хьапсхэм цIыфыбэ зыхэт тэрэзыджэ зекIуакIэхэр ащызэрахьагъэхэп, зыпкъитыныгъэ ахэлъыгъ. Анахьэу тынаIэ зытедгъэтыгъэр хьэпсэдэсхэм кIамытхъужьынымкIэ пIуныгъэ IофшIэн адызехьэгъэныр, хьапсым щыбгъэфедэ мыхъущт пкъыгъохэр учреждениехэм къадамыхьанхэмкIэ пэшIорыгъэшъ уплъэ-
кIун Iофтхьабзэхэр зэхэщэгъэнхэр ары.
— Виталий, сыд фэдэ учреждениеха мы къулыкъум хахьэхэрэр?
— Урысыем иуголовнэ-гъэцэкIэкIо къулыкъу и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм пхъэшагъэ хэлъэу зыщагъэпщынэхэрэ хьапситIу ыкIи хьапс поселениеу 2 хэхьэ. Тэхъутэмыкъое районым ит къутырэу «Новый сад» зыфиIорэм дэт хьапсым чIэсых ымышIахэу бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэр ыкIи апэрэу хьапсым чIэфагъэхэр. Мыекъуапэ дэтым ыпэкIэ хьапсым чIэсыгъэхэр ыкIи зизекIуакIэ дэх зимыIэхэу пхъашэу зыщагъэпщынэрэ хьапсым къыращыжьыгъэхэр щаIыгъых. Джащ фэдэу следственнэ изолятор тиI, бзэджэшIагъэ зэрихьагъэу зэгуцафэхэрэр ащ чIэсых. Ащ нэмыкIэу, илъэсихыкIэ узэкIэIэбэжьмэ, хьапс зытелъхэр гъогу тэрэз тегъэуцожьыгъэнхэм ыкIи щыIэныгъэм хэгъэгъозэжьыгъэнхэм фэIорышIэрэ Гупчэ Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъ, агъэмысагъэхэу шIокI зимыIэ егъэзыгъэ IофшIэн зытыралъхьагъэхэр, следственнэ комитетым ыгъэмысагъэхэр мыщ чIэсых.
— 2023-рэ илъэсым республикэм иуголовнэ-гъэцэкIэкIо къулыкъу хъугъэ-шIэгъэ шъхьаIэу щыхъугъэм игугъу къытфэшIыба?
— БлэкIыгъэ илъэсым, мэлылъфэгъум республикэм ихэбзэ къулыкъухэмрэ Адыгеим ибизнес-сообществэрэ зэгъусэхэу проект агъэпсыгъ. Джэджэ районым ит къутырэу Новэм адыгэ къуаер къызщыдагъэкIырэ предприятиеу дэтым хахьэу хьапс зытелъхэр зыщагъэпщынэхэрэ гупчэм иучасткэ къыщызэIутхыгъ. Iоф зышIэрэ бзылъфыгъэхэм апае зыщыпсэущтхэ общежитие IофшIапIэм игъунэгъоу предпринимателым афигъэуцугъ. Мыщ Iоф щызышIэрэ цIыф шъхьафитхэм ялэжьапкIэ фэдиз пшъэдэкIыжь зыхьыхэрэми араты.
— Мы мафэхэм шъолъырхэм зэкIэми телефон гъэпцIакIохэм защаушъомбгъугъ. Хьапсым дэсхэр цIыфхэм афытеох, агъапцIэх. АдыгеимкIэ Iофхэр сыдэу щытых?
— Бгъэфедэ мыхъущт пкъыгъохэр хьапсым дамыхьанхэм ренэу тылъэплъэ. ЩынэгъончъэнымкIэ учреждением икъулыкъу мобильнэ телефон 471-рэ къаIихыгъ. Гъэзетыр къызфэзгъэфедэзэ республикэм щыпсэухэрэр ыкIи хьапсым дэсхэм яIахьылхэр щызгъэгъуазэхэ сшIоигъу: УФ-м и Уголовнэ кодекс истатьяу 92-м къызэрэщиIорэмкIэ, хьапсым чIэсхэр телефонымкIэ гущыIэн алъэкIынэу мафэ къэс такъикъ 15 къараты. Телефон зэдэгущыIэгъум тефэрэ ахъщэр ежь хьапсчIэсым е иIахьылхэм аты.
Адыгеим щыIэ хьапсхэм зэкIэми таксофонхэр ачIэтых, ар къызфагъэфедэзэ яIахьылхэм адэгущыIэнхэ алъэкIыщт. Хьапсым щыбгъэфедэ мыхъущт телефоныр, сим-картэр гъэбылъыгъэкIэ дэзыхьэхэрэм административнэ тазырэу сомэ мини 3-м къыщегъэжьагъэу мини 5-м нэс атыралъхьан алъэкIыщт.
— ГумэкIыгъоу щыIэхэм ащыщ наркотик зыхэлъ веществохэр хьапсым зэрэдахьэхэрэр. Хэбзэнчъэу наркотикыр къызэрэрагъэкIокIыгъэм епхыгъэу хьапсым дэсхэм япчъагъэ зэрэбэр къызыдэплъытэкIэ, Адыгеим мыщ фэдэ хъугъэ-шIагъэ къыщыхэжъугъэщыгъа?
— Тисэнэхьатэгъухэу хэбзэухъумэкIо къулыкъухэмрэ тэрырэ тызэгъусэу зетхьэгъэ Iофтхьабзэм ишIуагъэкIэ 2023-рэ илъэсым грамм 19,8-рэ хъурэ наркотик зыхэлъ веществохэр хьапсым дахьан мурад яIэу къэтыубытыгъэх. Джыри гъэзетеджэхэм зафэзгъазэ сшIоигъу, наркотик зыхэлъ веществохэр хэбзэнчъэу къезыгъэкIокIыхэрэм ыкIи IузыгъэкIыхэрэм, ахэр яхатэхэм къащызыгъэкIыхэрэм илъэс 20-м нэсэу хьапс арагъэхьынэу УФ-м и Уголовнэ кодекс къыщеIо. Ащ нэмыкIэу сомэ миллионым нэс тазыр арагъэтынэу унашъом итхагъ.
— Хьапсхэм ащыщхэм продукцием икъыдэгъэкIын епхыгъэу IофшIапIэхэр къызэрэщызэIуахыгъэм тыщыгъуаз. Сыд фэда ахэр?
— ГъэIорышIапIэм иматериальнэ-техническэ базэ нахьышIу хъуным, колониехэм къащадагъэкIырэ продукцием ипчъагъэ хэгъэхъогъэным, ашъхьэ аIыгъыжьыным пылъых. Ащ пае зэшIуахырэри макIэп, сомэ миллион 70-м ехъу зыосэ продукцие блэкIыгъэ илъэсым къыдэдгъэкIыгъ. Зыщагъэпщынэхэрэ учреждениехэм къыдагъэкIыхэрэм зэрахагъахъорэм ишIуагъэкIэ къэралыгъо бюджетым ыпшъэ илъыр нахь макIэ мэхъу, хьапсым иIоф изытет зыпкъ ит, ащ чIэсхэм сэнэхьат тедзэхэр зэрагъэгъотых ыкIи хьыкумым къафилъэгъугъэ даор апщыныжьын амал яI.
Ащ ишIуагъэкIэ хьапс зытелъхэу IофшIапIэ зиIэхэм япчъагъэ нахьыбэ хъугъэ. Къыхэгъэщыгъэн фае, тигъэIорышIапIэ муниципалитетхэм зэзэгъыныгъэ зэрадишIыгъэм тетэу продукцие зэмылIэужыгъо къафыдегъэкIы.
— Сэнэхьат горэхэр хьапсым щызэрагъэгъотын алъэкIыщта?
— ХьэпсэчIэсхэм гъэсэныгъэ зэрагъэгъотыным фытегъэпсыхьэгъэ училищхэм Iоф ашIэ,
ар сэнэхьат 13-мэ ателъытагъ. Сэнэхьат зэфэшъхьафыбэм хьапсым щафырагъаджэх. Хьапс зытелъхэм Iоф зэрарагъашIэрэм имызакъоу, ахэм атыралъхьэгъэ пIалъэр аухэу мыщ дэкIыжьхэмэ ашъхьэ аIыгъыжьынымкIэ сэнэхьатэу зэрагъэгъотыгъэм ишIуагъэ къызэрякIыжьыщтым щэч хэлъэп. Илъэс къэс нэбгырэ пчъагъэ училищхэм къычIагъэкIы. Сэнэхьатхэу гъучIгъэжъэным, машинэшIыжьыным, пхъэшIэным, пщэрыхьаным, дэн-бзэным, нэмыкIыбэми афырагъаджэх. АщкIэ училищхэм материальнэу язытет уигъэрэзэнэу щыт.
— Хьапсхэр зыщагъэпщынэхэрэ чIыпIэ къодыеу щытэп. Ащ чIэфагъэхэр гъогу занкIэм техьажьынхэмкIэ пIуныгъэ IофшIэным мэхьанэшхо иI.
— Ары, пIуныгъэ, социальнэ ыкIи психологическэ IофшIэнэу хьапсчIэсхэм адызетхьэрэм ишIогъэшхо къэкIо. Ренэу культурнэ ыкIи спорт Iофтхьабзэхэр афызэхэтэщэх. Мыщ къыхэтэгъэлажьэх дин ыкIи общественнэ организациехэм ялIыкIохэр, спортсменхэр, артистхэр. 2023-рэ илъэсым къулыкъум иучреждениехэм культурнэ Iофтхьабзэ 719-рэ ащызэхащагъ.
— Мы уахътэм пшъэдэкIыжьэу арагъэхьырэм ахагъэхьагъ шIокI зимыIэ егъэзыгъэ IофшIэнхэр. ЗиIоф аIуагъэхэр пшъэдэкIыжь зыщарагъэхьырэ хэушъхьафыкIыгъэ гупчэхэм адэсых. Ащ фэдэ гупчэ 2017-рэ илъэсым Мыекъуапэ щагъэпсыгъагъ. Мыщ фэдэхэр тапэкIи республикэм щагъэпсыщтха?
— УФ-м и Президентэу Владимир Путиным игущыIэкIэ джэуап къесты сшIоигъу: «УФ-м исубъектхэмрэ предпринимательскэ сообществэмрэ зэгъусэхэу зыщагъэпщынэхэрэ гупчэхэм ягъэпсынкIэ IофшIэныр лъыгъэкIотэгъэн фае». Федеральнэ ыкIи республикэ хэбзэ къулыкъушIэхэр анахьэу зылъыплъэхэрэ Iофыгъохэм ар ащыщ. Джэджэ районым ит щэ заводым ипсэуалъэ зыдэт чIыпIэм пшъэдэкIыжь зыщарагъэхьырэ гупчэ щагъэпсыгъ. Ар къатитIоу зэтет, чIэхьэпIэ шъхьаф иI, дежурнэ къулыкъум ипост, шхапIэр, зыщычъыехэрэр хэтых, предприятием Iоф щашIэзэ
мыщ бзылъфыгъэхэр чIэсыщтых.
ПшъэдэкIыжь зытелъхэр зыщагъэпщынэрэ гупчэхэр республикэм щыгъэпсыгъэнымкIэ проект заулэ щыI. 2022-рэ илъэсым икъихьагъум Урысыем и Президент юстициемкIэ министрэу К. Чуйченкэм дыригъэштагъ хьапс зытелъхэм ащыщхэм шIокI зимыIэ IофшIэнхэмкIэ пшъэдэкIыжьыр афызэблахъун зэрэфаем. Мы лъэныкъомкIэ гъэхъагъэхэр тиIэх. Проектым игъэцэкIэн хахьэу АР-м ипащэхэмрэ гъэIорышIапIэмрэ зэгъусэхэу бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэр гъогу занкIэ зыщытырагъэуцожьыщт Гупчэ Кощхьэблэ районым щагъэпсы. Мы мафэхэм ащ гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр щэкIох, шышъхьэIум нэс аухынэу ары.
— Адрэ къулыкъухэм афэдэу Урысыем иуголовнэ-гъэцэкIэкIо къулыкъу и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм къыткIэхъухьэхэрэм яхэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэм ыкIи ветеранхэм Iоф адэшIэгъэным мэхьанэшхо реты…
— НыбжьыкIэхэр патриотэу пIугъэнхэр гъэIорышIапIэм инэплъэгъу ригъэкIырэп. Уголовнэ-гъэцэкIэкIо системэм икъулыкъушIэхэм «лIыхъужъым идесэхэр» кIэлэеджакIохэм ыкIи апшъэрэ еджапIэхэм ястудентхэм афызэхещэх. ГъэрекIо шышъхьэIум Iофтхьабзэу «Падали, но поднимались» зыфиIорэр редгъэкIокIыгъ.
СССР-м и НКВД ипограничнэ полкэу NN 23-м, 24-м дзэкIолIхэу хэкIодагъэхэм яшIэжь ар фэгъэхьыгъагъ. Ащ нэмыкIэу дзэ-патриотическэ клубэу «Вертикалым» зыфиIорэм епхыгъэ отделэу «Кондор» зыфиIорэм иофицерхэр спорт ыкIи дзэ-патриотическэ зэнэкъокъухэм мызэу, мытIоу текIоныгъэхэр къащыдахых. Клубым къычIэкIыгъэхэм ащыщхэр УФ-м зыкъэухъумэжьынымкIэ и Министерствэ, Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ, Хы дзэ флотым, нэмыкI апшъэрэ еджапIэхэм якурсантых.
2023-рэ илъэсым еджапIэр къэзыухырэ ныбжьыкIэхэр Урысыем иуголовнэ-гъэцэкIэкIо къулыкъу иапшъэрэ еджапIэ чIэхьанхэу, ащ нэмыкIэу правэмкIэ ыкIи гъэIорышIэнымкIэ и Академиеу Рязань дэтым, Владимирскэ ыкIи Воронежскэ хэкухэм яведомственнэ институтхэм якурсант хъунхэу, джащ фэдэу Адыгеим щыщхэу дзэм къикIыжьыгъэхэр къулыкъум Iоф щашIэнэу ятэгъэблагъэх.
Дзэ къулыкъум къикIыжьыгъэхэу гъэIорышIапIэм Iут младшэ инспекторым зэблэхъу шIыкIэм тетэу мазэм илэжьапкIэ сомэ мин 50-м нэсы, джащ фэдэу къулыкъушIэхэм фэгъэкIотэнхэр яIэх, апшъэрэ гъэсэныгъэ зиIэхэм илъэс IофшIэныр илъэсрэ ныкъорэкIэ къыфалъытэ. Ащ нэмыкIэу прапорщикым ыпкIэ хэмылъэу апшъэрэ гъэсэныгъэ зэригъэгъотын ылъэкIыщт.
ТимэфэкIкIэ гъэIорышIапIэм икъулыкъушIэхэм ыкIи иветеранхэм сафэгушIо. Щытхъу хэлъэу къулыкъур зэрахьырэм фэшI сирэзэныгъэ гущыIэхэр афэсэгъазэ. Тикъулыкъу къиными, къэралыгъом ищыкIагъэу щыт, арышъ, пшъэрылъэу къытфагъэуцугъэр дэх имыIэу тэ-
гъэцакIэ.
КIарэ Фатим.
«Адыгэ макъ» 12.03.2024 г.